Jak powstają uzależnienia? Rozwój uzależnienia można postrzegać jako część procesu uczenia się, w tym sensie, że trwałe zmiany w zachowaniu są wynikiem interakcji z substancjami psychoaktywnymi i związanym z nimi środowiskiem. Osoba zażywa substancję i doświadcza efektu psychoaktywnego, który jest wysoce nagradzający lub wzmacniający, aktywując obwody w mózgu, które zwiększają prawdopodobieństwo powtórzenia tego zachowania. Centrum psychoterapii wyraźnie zaznacza, iż uzależnienie ma także podłoże genetyczne. Ośrodki terapii leczą osoby, których przodkowie borykali się z takimi samymi uzależnieniami.
Złożoność czynników
Samo działanie nagradzające substancji nie może wyjaśnić, dlaczego niektóre substancje psychoaktywne mogą prowadzić do wszystkich zachowań związanych z uzależnieniem. Podobnie fizyczne uzależnienie od substancji, o którym świadczą objawy odstawienia po zaprzestaniu używania substancji, może przyczyniać się do używania substancji i uzależnienia, ale nie może samo w sobie wyjaśniać, dlaczego uzależnienie od substancji rozwija się i utrzymuje, zwłaszcza po długich okresach abstynencji. Co takiego jest w substancjach psychoaktywnych, że ludzie tracą pracę i rodzinę, aby je zażywać? Na czym polega proces, w wyniku którego zachowania związane z używaniem substancji u niektórych osób przekształcają się w kompulsywne wzorce poszukiwania i używania substancji, które występują kosztem większości innych czynności; oraz co powoduje niemożność zaprzestania używania substancji, tj. problem nawrotów? Wydaje się, że odpowiedzialne za to jest złożone współdziałanie czynników psychologicznych, neurobiologicznych i społecznych. Terapia dla osób uzależnionych w prywatnej klinice odwykowej przeprowadzana jest biorąc pod uwagę te właśnie czynniki. Odwyk prywatny to możliwość wyjścia z kryzysu.
Procesy behawioralno-biologiczne leżące u podstaw uzależnienia
Mózg posiada systemy, które wyewoluowały w celu kierowania i kontrolowania zachowania w odpowiedzi na bodźce ważne dla przetrwania. Na przykład bodźce związane z jedzeniem, aktywują określone szlaki i wzmacniają zachowania, które prowadzą do osiągnięcia tych celów. Substancje psychoaktywne sztucznie aktywują te same szlaki, ale bardzo silnie, co prowadzi do zwiększenia motywacji do kontynuowania tych zachowań. Tak więc, zgodnie z tą teorią, uzależnienie jest wynikiem złożonej interakcji fizjologicznego wpływu substancji na obszary mózgu związane z motywacją i emocjami, w połączeniu z “uczeniem się” na temat związku między substancjami i wskazówkami związanymi z substancją. W myśleniu o uzależnieniu ważne jest, aby pamiętać, że wiele osób eksperymentuje z różnymi potencjalnie uzależniającymi substancjami w ciągu swojego życia, ale większość z nich nie popada w uzależnienie. Istnieją również indywidualne różnice w podatności na uzależnienie od substancji, wynikające z czynników środowiskowych i genetycznych. Ośrodek terapeutyczny nakierowuje osoby uzależnione na właściwe postępowanie w przypadku wystąpienia pokus.
Genetyczne podstawy indywidualnych różnic w podatności na uzależnienie od substancji
Istnieje wiele czynników indywidualnych, kulturowych, biologicznych, społecznych i środowiskowych, które łącznie zwiększają lub zmniejszają prawdopodobieństwo, że dana osoba będzie używała substancji psychoaktywnej i w jakim stopniu. Jeden z aspektów badań neurobiologicznych analizuje skutki używania substancji psychoaktywnych w kontekście wspólnego dziedzictwa biologicznego, które jest udziałem wszystkich ludzi. Kontrapunktem do tego są badania genetyczne, które koncentrują się na różnicach w skutkach działania substancji między jedną a drugą osobą, wynikających z różnic w dziedziczeniu genetycznym. Wraz z czynnikami społecznymi i kulturowymi, różnice w składzie genetycznym wyjaśniają znaczną część zróżnicowania w używaniu substancji psychoaktywnych i uzależnieniu od nich u poszczególnych osób. Jednak zidentyfikowanie genów, których to dotyczy, nie jest prostym zadaniem. Chociaż niektóre zaburzenia są powodowane przez pojedynczy gen, jak w przypadku choroby Huntingtona, inne zaburzenia, określane mianem zaburzeń złożonych, wydają się być spowodowane interakcją wielu genów z czynnikami środowiskowymi. Uzależnienie od substancji jest jednym z takich zaburzeń złożonych. Tak więc ekspozycja na substancje psychoaktywne może mieć znacznie większy wpływ na kogoś, kto nosi w sobie genetyczną podatność na uzależnienie od substancji, niż na kogoś, kto jej nie nosi. To również komplikuje badania nad genetyką uzależnienia od substancji, chociaż w ostatnich latach dokonano znacznego postępu w identyfikacji genów, które mogą przyczyniać się do rozwoju uzależnienia. Badania nad wzorcami dziedziczenia w rodzinach, u bliźniąt jednojajowych i dwujajowych oraz u osób adoptowanych rzucają światło na to, w jakim stopniu czynniki dziedziczne odgrywają rolę w uzależnieniu od substancji. W innych rodzajach badań analizuje się dziedziczenie pokrewnych cech, aby zidentyfikować regiony genów, które mogą być istotne. Badania genów kandydujących badają geny, które mogą być uważane za zaangażowane w uzależnienie od substancji, takie jak geny receptorów opioidowych dla uzależnienia od opioidów.
